Είναι δύσκολο να πετύχει κάποιος ομοφωνία στην κοινότητα των analytics αλλά ο Will Spearman έχει τη σπάνια συνήθεια να τα καταφέρνει.

Μετά την απογοητευτική τροπή των διαπραγματεύσεων των πιθανών κύριων μεταγραφικών στόχων των Κόκκινων, των τελευταίων ημερών είναι πολλοί οι οπαδοί τους που έχουν εστιάσει το πρόβλημα στην διάλυση της ομάδας πίσω από την ομάδα και που θεωρήθηκε η κύρια υπεύθυνη για την απόκτηση παικτών που έφεραν τις επιτυχίες στο Anfield.

Την αποχώρηση του Michael Edwards μετά από 10 χρόνια υπηρεσίας στους Κόκκινους, ακολούθησε η ξαφνική παραίτηση του Ward, από τη θέση που σίγουρα ονειρευόταν να αναλάβει για χρόνια, και ακολούθησε η παραίτηση του Dr. Ian Graham, διευθυντή έρευνας στο Anfield, τον Μάιο του 2023.
Ο Graham ο οποίος εργαζόταν υπό την επίβλεψη του Edwards δεν είναι τυχαίος και ούτε το βιογραφικό του με το διδακτορικό Φυσικής από το πανεπιστήμιο του Cambridge.

Είχε δηλώσει κάποτε ότι στις βάσεις δεδομένων του Anfield διαχειρίζονται τα στατιστικά 100.000 παικτών από τους οποίους μόνο το 5% μπορεί να παίξει στην Premier League. Μιλάμε δηλαδή για 5.000 παίκτες!

Ο Graham θαύμαζε απεριόριστα τον Edwards γιατί αν και βαθιά τεχνοκράτης o δεύτερος είχε το σπάνιο χάρισμα να εξηγεί σε απλή γλώσσα στο επιτελείο των προπονητών γιατί για παράδειγμα οι Enzo Fernandez(αντί 15 εκατομμυρίων λιρών) και Bruno Guimaraes -στη Lyon τότε, έπρεπε να αποκτηθούν πάση θυσία ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι δεν θα έπρεπε να ανανεωθούν τα συμβόλαια των Henderson και Milner.
H ιστορία φυσικά έδειξε ότι δεν εισακούσθηκε.

Ο άνθρωπος που διαδέχθηκε τον Graham είναι ο Will Spearman ο οποίος εργάστηκε υπό την επίβλεψη του πρώτου και ανέλαβε τη θέση του.
Ο Spearman ο οποίος χαίρει ιδιαίτερης φήμης και στο χώρο του ποδοσφαίρου πιθανόν να αποδειχθεί καλύτερος του Graham αλλά το πρόβλημα φυσικά που παραμένει είναι ο συνδετικός κρίκος-αν υπάρχει, μεταξύ της ομάδας του και του τεχνικού επιτελείου.

Πίσω στο 2016, ο Spearman υπέβαλε μια πρόταση στο Opta Pro Forum, μια ετήσια συνάθροιση των καλών και ελπιδοφόρων ανθρώπων στο χώρο των analytics του ποδοσφαίρου. Ομόφωνα- κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο, η πρόταση του εγκρίθηκε και από τους 5 κριτές του Φόρουμ. Η ιδέα του Spearman ήταν κάτι που ο ίδιος αποκαλούσε ‘pitch control’, έλεγχος του αγωνιστικού χώρου αν θέλετε.

Σύμφωνα με το μοντέλο του θα μπορούσε κάποιος να προσομοιώσει έναν αγώνα ποδοσφαίρου σε τέτοιο βάθος και λεπτομέρεια ώστε θα μπορούσε να ανακαλύψει ποιοι παίκτες έλεγχαν συγκεκριμένους χώρους στον αγωνιστικό χώρο κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Πολλές εταιρίες δεδομένων , με καθήκον, έχουν ελέγξει την ταχύτητα και τη θέση των παικτών από το τέλος της δεκαετίας του 1990 αλλά εκτός από το πόσο έτρεξε κάποιος παίκτης από περίοδο σε περίοδο χρόνου, παρατηρώντας την οθόνη, μόνο ένας επιλεγμένος πυρήνας αυτών των εταιριών κατείχε την απόλυτη γνώση της θέσης του κάθε παίκτη στον αγωνιστικό χώρο, πάλι από περίοδο σε περίοδο, καθώς και τη σχέση που είχαν με την μπάλα σε κίνηση.

Είναι τόσο μπερδεμένη η κατάσταση σε αυτόν τον τομέα που μάλλον για να την καταλάβει κάποιος χρειάζεται διδακτορικό στην Φυσική σωματιδίων από το Harvard. Ευτυχώς αυτός ο κάποιος λέγεται….Will Spearman!

Η επιτροπή των 5 κριτών του Opta Pro Forum 2016 κατάλαβε αμέσως ότι η ιδέα του Spearman βρισκόταν ένα βήμα πιο μπροστά σε σχέση με ότι είχαν ακούσει έως τότε.

Τα λεγόμενα tracking data, δηλαδή τα δεδομένα παρακολούθησης ήταν σπάνια διαθέσιμα στο ευρύ κοινό και ενώ οι ομάδες της Premier League είχαν πρόσβαση σε αυτά, λίγες είχαν τον χρόνο ή ακόμα και τους πόρους- και ανθρώπινους, για να γνωρίζουν πως να τα χρησιμοποιήσουν πραγματικά.
Στη δεκαετία μάλιστα του 2000 ακούστηκαν πολλά αστεία για παίκτες που προσπάθησαν είτε να κλέψουν σε αυτή τη βάση δεδομένων, τρέχοντας χωρίς νόημα σαν τα κοτόπουλα (χωρίς κατοχή της μπάλας) είτε παραπονούμενοι για τους managers που είχαν και τους έβαζαν να πετύχουν εξωπραγματικούς στόχους φυσικής κατάστασης.

Τότε όμως εμφανίστηκε ο Will Spearman!

«Εμφανίστηκε λοιπόν κάποιος που είχε μια ξεκάθαρη ιδέα για την χρήση τους» είπε ο Ryan Bahia, ο οργανωτής των Forum 2016 και 2017.
«Όλοι σε κάποιο βαθμό ξαφνιάστηκαν. Ο Spearman βασικά κατάλαβε τι γινόταν. Ήταν ικανός να τα χειραγωγήσει με τέτοιο τρόπο που δεν νομίζω ότι υπήρχε κανένας άλλος, ικανός, να το κάνει.» συνέχισε. «Σε εκείνο το σημείο ουσιαστικά προώθησε την εικόνα του και μπήκε στο ραντάρ όλων.» ολοκλήρωσε.

Ο Spearman είχε ήδη εργαστεί στο CERN έχοντας βοηθήσει στην ανακάλυψη σωματιδίων Higgs (Higgs boson) αλλά το 2015 είχε προσληφθεί από την Hudl μια εταιρία analytics που τώρα πλέον είναι γνωστή ως ιδιοκτήτρια του εργαλείου Wyscout (video analysis)- το αγόρασε το 2019.
O γεννημένος στο Σικάγο Αμερικάνος έπεσε έτσι στα βαθιά νερά του ποδοσφαίρου αλλά ήταν κάτι που τον συνεπήρε.

Πως όμως ένας θεωρητικός Φυσικός με αντικείμενο τη θεωρία σωματιδίων και με ένα εκπληκτικό ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο βρέθηκε μετά από δύο εξαιρετικές παρουσιάσεις στα Opta Pro Forum στο Λονδίνο και μια επακόλουθη στη Σύνοδο Sloan Sports Analytics το 2018 ,να εργάζεται για όφελος της Liverpool του Jurgen Klopp;

Ένας από τους κριτές της πενταμελούς επιτροπής το 2016 και 2017 ήταν ο Ian Graham ο οποίος ενθουσιάστηκε και εντυπωσιάστηκε από αυτό που είδε στις παρουσιάσεις του Spearman. Και αυτά που είδε ήταν τα εξής….

Γενικά υπάρχουν δύο ειδών δεδομένα που μπορούν να σας πουν τι συνέβη σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου: τα δεδομένα συμβάντων (event data) και τα δεδομένα παρακολούθησης(tracking data). Τα δεδομένα συμβάντων δημιουργούνται από ανθρώπους που ελέγχουν παρακολουθώντας το βίντεο του αγώνα πότε και που έκανε κάτι ο παίκτης με την μπάλα.

Αποτελούν δε τη βάση για οποιαδήποτε στατιστικά βλέπετε ή αναφέρετε στους φίλους σας και έχουν σχέση με τις πάσες, τα τάκλιν, τα αναμενόμενα τέρματα και τα παρεμφερή αλλά δεν περιέχουν καμία πληροφορία για το τι συμβαίνει μακριά από την περιοχή που κινείται η μπάλα.

Από την άλλη, τα δεδομένα παρακολούθησης χρησιμοποιούν κάμερες για να ‘πιάσουν’ τον κάθε παίκτη πως κινείται αλλά και την μπάλα, και αυτό είναι πραγματικά σημαντικό για να καταλάβει κανείς τι συμβαίνει στο ποδόσφαιρο. Περιέχουν όμως πολύ περισσότερες πληροφορίες και είναι δύσκολο να έχεις πρόσβαση σε όλα αυτά τα δεδομένα.

Για χρόνια η ανάλυση στο ποδόσφαιρο βασίστηκε μόνο στα δεδομένα συμβάντων και οι ομάδες έκαναν πολύ περιορισμένη χρήση των δεδομένων παρακολούθησης όπως για παράδειγμα να εξάγουν συμπεράσματα μέτρησης φυσικής κατάστασης από τις ταχύτητες των σπριντ των παικτών. Μόνον αυτό. Δεν μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν με άλλον τρόπο γιατί ήταν πολύπλοκα, και δεν είχαν πολλοί την ικανότητα να παρακολουθήσουν 23 κουκίδες (και η μπάλα) στην οθόνη να τρέχουν μπρος πίσω για 90 λεπτά.

Ευτυχώς όμως για τον Spearman η ανάλυση της κίνησης των κουκίδων ήταν η ειδικότητα του.

Η αλήθεια είναι ότι ήταν(είναι) ειδικός στο να μετρά πως τα υποατομικά σωματίδια αλληλοεπιδρούν. Όταν τα σωματίδια με θετικά και αρνητικά φορτία σμίγουν(για να θυμηθείτε και τη Φυσική Γυμνασίου- Λυκείου), οι Φυσικοί χρησιμοποιώντας ένα μαθηματικό μοντέλο μπορούν να προβλέψουν ποια από αυτά θα έχουν την μεγαλύτερη επίδραση σε συγκεκριμένο χώρο.

Το 2016 λοιπόν, εργαζόμενος για τη Hudl, o Spearman συνειδητοποίησε ότι το ίδιο είδος μοντέλου μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και στο ποδόσφαιρο, δηλαδή ποια ομάδα με τις κουκίδες(παίκτες στην οθόνη)- σκεφτείτε το football manager, μπορούσε να ελέγξει συγκεκριμένους χώρους στο γήπεδο.
Ονόμασε λοιπόν το μοντέλο του, ‘Pitch Control’ και αντί για σωματίδια με θετικά και αρνητικά φορτία έβλεπε πλέον τις δύο ομάδες με όλους τους παίκτες και τη μπάλα μαζί, ανοίγοντας έτσι νέους δρόμους στις βάσεις δεδομένων του ποδοσφαίρου.

Στο μοντέλο του Spearman ,ένας παίκτης ή ομάδα ‘ελέγχει’ το τμήμα του γηπέδου μόνο όταν μπορούν να βρεθούν πρώτοι στη μπάλα που κινείται. Μπορεί το ποδόσφαιρο να διέθετε κάποιους κατανοητούς τρόπους για να μετρήσει ποιος παίκτης ήταν πιο κοντά σε κάποιο σημείο του γηπέδου αλλά οι τρόποι αυτοί δεν αρκούσαν για να συλλάβουν τις πραγματικές μηχανικές του αθλήματος.

Ενθαρρυμένος από τους συναδέλφους του στη Hudl, o Spearman εμφανίστηκε στο Opta Pro Forum 2016, πολύ αγχωμένος: «Ήμουν εξαιρετικά νευρικός γιατί βρέθηκα σε μια αίθουσα με ανθρώπους από τη Liverpool, την PSG, την Barcelona και γενικά κάποιους που γνώριζαν πολύ περισσότερα για το ποδόσφαιρο από όσα θα μπορούσα εγώ να μάθω.» είπε. «Βρέθηκα εκεί παρουσιάζοντας τους υλικό που είχα ετοιμάσει διασκεδάζοντας μια εβδομάδα πριν.» συνέχισε.

Μάλιστα στις διαφάνειες του για να μην παρεξηγηθεί επεσήμανε ότι ήταν επιστήμονας ανάλυσης δεδομένων και όχι ‘ειδικός ποδοσφαίρου’.
Όσο εκπληκτική κι αν ήταν η δουλειά του Spearman , αμφέβαλλε και ο ίδιος για το αν οι ομάδες θα την έβρισκαν αξιόχρηστη.

Ένα χρόνο μετά, ο Spearman εμφανίστηκε όπως είπαμε και στο Opta Pro Forum και στη Σύνοδο Sloan Sports Analytics με μια εργασία που στην αρχή φάνηκε άσχετη με το ‘pitch control’. Σύμφωνα με αυτή την εργασία, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η Φυσική για να μοντελοποιηθεί η πιθανότητα στις πάσες των παικτών, με τη βοήθεια των δεδομένων παρακολούθησης αλλά και λεπτομερών πληροφοριών για τη θέση κάποιου παίκτη χωρίς τη μπάλα στα πόδια του αλλά και τις κινήσεις του , ώστε να μπορούσε να αποκαλυφθεί ακριβώς για το αν ο συγκεκριμένος παίκτης μπορούσε να λάβει την μπάλα ή να την κλέψει από αντίπαλο.

Ο Spearman με τη βοήθεια των Μαθηματικών, μετέτρεψε τους μετακινούμενους παίκτες σε ‘σωματίδια’(κουκίδες) ΄, μετρώντας τις πιθανότητες η μπάλα να ακολουθήσει διαφορετικές διαδρομές στην κίνηση της στο χορτάρι και άρα αξιολόγησε έτσι τις ευκαιρίες ενός κοντινού αμυντικού να κόψει την πάσα του αντιπάλου.

Οι συμμετέχοντες στα συνέδρια αυτά άρχισαν πλέον να προσέχουν ότι τα πειράματα του Spearman θα έβρισκαν εφαρμογή στον πραγματικό κόσμο του ποδοσφαίρου.

Μέχρι τότε η ακρίβεια στις πάσες των παικτών δεν λαμβάνονταν υπόψη από τις ομάδες, ως σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη της νίκης.
Οι ομάδες ενδιαφέρονταν μόνο για την αξία της πάσας- αν οδηγούσε δηλαδή σε καλές ευκαιρίες, και η αποτελεσματικότητα της υποκλοπής της μπάλας από τον αντίπαλο.

Μια ομάδα που πρόσεξε ιδιαίτερα τις εργασίες του Spearman ήταν η Liverpool της οποίας το ποδόσφαιρο εκείνη την εποχή αναπτυσσόταν σε μια νέα κατεύθυνση υπό τον Jurgen Klopp.

Την άνοιξη του 2018, ο Ian Graham έπεισε τον Spearman να μετακομίσει από το Texas στο Merseyside, στο Τμήμα Έρευνας των Κόκκινων. Πριν φύγει όμως για την Αγγλία, ο Spearman παρουσίασε την τελευταία του δημόσια εργασία στη Σύνοδο του Sloan στη Βοστώνη.

Είχε τον τίτλο «Πέρα από τα αναμενόμενα τέρματα» και πολλές ομάδες δεν της έδωσαν την πρέπουσα σημασία αφού έως τότε οι αναλυτές τους μετρούσαν μόνο τις πιθανότητες να επιτευχθούν τέρματα από σουτ ή κεφαλιές -τα οποία πραγματοποιούνταν, και άρα έδιναν αξία μόνο σε αυτά, θεωρώντας τα ως αναμενόμενα τέρματα.

Αυτά έως τότε θεωρούνταν ευκαιρίες για μια ομάδα και όπως γνωρίζουμε οι ευκαιρίες είναι πάρα πολύ περισσότερες από τα τέρματα.

Με την εργασία του αυτή, ο Spearman έδωσε αξία και θεώρησε και ως ευκαιρίες -που μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη τέρματος και τις εξής περιπτώσεις: ένας χαφ τρέχει στην πλάτη της άμυνας για να πάρει μια πάσα που όμως δεν φτάνει ποτέ, ή ένας επιθετικός βρίσκει χώρο στη μικρή περιοχή περιμένοντας τη σέντρα η οποία όμως στέλνει τη μπάλα πάνω από το κεφάλι του.

Χρησιμοποιώντας τη Φυσική στα δεδομένα παρακολούθησης ο Διευθυντής του Τμήματος Έρευνας των Κόκκινων αναβάθμισε τα εργαλεία του δημιουργώντας ένα νέο μετρικό που το αποκάλεσε «Ευκαιρίες για σκοράρισμα χωρίς τη μπάλα» και σύμφωνα με το οποίο μπορούσε να υπολογίσει αν ένας παίκτης θα έφτανε στη μπάλα και να προβλέψει για το αν μπορούσε στη συνέχεια να την ελέγξει.

Εκτίμησε έτσι την ουσιαστική αξία -και άρα τη δημιουργία ευκαιρίας για τέρμα, πχ της θέσης του Diaz, χωρίς να βρίσκεται ο παίκτης κοντά στη μπάλα και της κίνησης του ανεξάρτητα από το αν οι συμπαίκτες του θα μπορούσαν του δώσουν την πάσα.

Αυτές οι ευκαιρίες για τον Spearman «μπορούν να μας αποκαλύψουν ταλαντούχους παίκτες με καλή αίσθηση του χώρου οι οποίοι θα ευδοκιμούσαν αν τους δίνονταν η ευκαιρία.» είπε.

Δεν θα μάθουμε ποτέ τι είδε η ομάδα του Spearman -και δεν πρόκειται να δημοσιοποιήσει τίποτα φυσικά, στα βίντεο που παρακολούθησε μετρώντας και αξιολογώντας όλα τα παραπάνω και συνέστησε έτσι την απόκτηση των Nunez και Gakpo.

Σίγουρα όμως ως θεατές μπορούμε να δούμε μόνο το ένα πολύ μικρό ποσοστό των κινήσεων των παικτών στον αγωνιστικό χώρο και φυσικά αυτό δεν μας δίνει το δικαίωμα να κρίνουμε την απόδοση κάποιου από την οπτική της οθόνης ή του γηπέδου ή να προτείνουμε ως scouters του καναπέ την απόκτηση κάποιων παικτών.

Ας αφήσουμε την επιστήμη- στα καλύτερα της, να κάνει τη δουλειά της, προς όφελος των μελλοντικών επιτυχιών της Liverpool.